සාමාන්‍ය සමාජය සේම උසස් යැයි සම්මත බොහෝ දෙනෙකු දේශපාලන භූමිකාව තුල මෙන්ම තම කැමැත්ත මත මන්ත්‍රී කෙනෙක් තෝරා ගනු ලබන්නේ දේශපාලන විද්‍යාව පිලිබදව කිසිවක් දැනගෙන නොවේ. දේශපාලනය සහ දේශපාලන විද්‍යාව අතර ඔබ නොදත් කරුණු මෙන්ම මාද නොදත් කරුණු දහස් ගණනක් තිබෙන බව ම හදුනා ගත්තේ දේශපාලන විද්‍යාව ඉගෙන ගැනීමේදීය. මා නිරතුරුවම සියලු දෙනාටම උපදේශ දෙනුයේ උගතෙක් වන ලෙසයි. එයට හේතුව උගතුන් නොමැති සමාජය කාන්තාරයක් වගේ බැවිනි. මෙසේ ලියන මාද උගතෙක් නොවෙයි. එහෙත් දන්නා උගත් දෙය සමාජ අභිවෘද්ධිය උදෙසා ලියා තැබීම අපගේ යුතුකමකි. දහස් ගණනක් මිනිසුන් දේශපාලනය ගැන කතා කරනුයේද දේශපාලනය ගැන හෝඩියවත් දැනගෙන නොවේ.මේ පාඩම දේශපාලනය පිලිබදව නොවුනත් දේශපාලන විද්‍යාව තුල , සමාජ විද්‍යාත්මක ඉගැන්වීම් නොදැන ලෝකයේ අතරමන් වෙලා ඉන්න ඔබටයි. රජය සහ රාජ්‍ය යනු කුමක්ද? යන්න හදුනා ගැනීම ඔබේ මනසට අලුත් යමක් එකතු කරනු ඇති. මෙම ලිපිය දේශපාලන ලියවිල්ලක් නොවන අතර සමාජ විද්‍යාවට සම්බන්ද දේශපාලන විෂය පිලිබදව ප්‍රයෝගික සහ න්‍යායාත්මක විග්‍රහයකි.
‘රජය සහ රාජ්යය’ ගැන හරියටම කිවහොත් එකම කාසියක දෙපැත්ත වගේ. සමහර දේශපාලන චින්තකයින් රජය සහ රාජ්‍ය අතර වෙනසක් නොමැති බව පෙන්වා තිබුනද සැබවින්ම මෙහි වෙනසක් තියෙනවා කියල පැහැදිලිවම පෙනෙන්න තියෙනවා. රාජ්‍යයක් ලෙස ගත් විට ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය දක්වාම ඉතිහාසය මතු වෙනවා. විජයගෙන් පසු රාජාණ්ඩු යුගයත් විවිද ආක්‍රමණයන්ගෙන් පවා පීඩා විදි අප මව් බිම විදේශිය රජයන් යටතේද පාලනය වී 1948 සිට නැවත නිදහස් රාජ්‍යක සිහිනය අත් විද 1972 දි නැවත සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහස් ස්වෛරී රාජ්‍යක් බවට පත් වෙනවා. විවිධ අත් දැකීම් වලින් පීඩා විද ඇති ශ්‍රී ලංකා මාතාව මේ වන විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක් ලෙස ස්තාපනය වී තිබේ. කෙසේ උවද සැබවින්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිලිබදව ගැඹුරින් විමසිය යුතු වුවත් මෙහි අරමුණ රජය සහ රාජ්‍ය යන්නෙහි වෙනස හදුනා ගැනීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ යම් ආකාරයක වාසි සහ අවාසි ද තියෙනවා, එහෙත් එය විශිෂ්ට බව නම් ලිවිය යුතුමයි. නමුත් අපට , ඔබට වැඩිපුරම දකින්නට තියෙන්නේ එහි අඩු පාඩුකම් ය. සැබවින්ම එය ක්‍රමයේ අඩුවක් ලෙස මා පිළිනොගන්නා අතර රාජ්‍ය නිලදාරීන්ගේ ක්‍රියාත්මක වීමේ අඩුපාඩුවක් සහ ඔවුන්ගේ නිවැරදි නොවන ක්‍රියාකාරකම් වල හේතුවක් බව මා දකිමි.
බොහෝ දේශපාලන චින්තකයින් “රාජ්යය” යන්න විවිධාකාරයෙන් අර්ථ දැක්වීය. 1890 උපන් බ්‍රර්ගස් නමැති චින්තකයාට අනුව , ‘රාජ්‍ය යනු , ප්‍රධාන වශයෙන් මානව වර්ගයාගේ නිශ්චිත කොටසක සංවිධානාත්මක ඒකකයකි ( රටක ජීවත් වන ජනතාව මානව වර්ගය ලෙස මෙම අර්ථදී දක්වා ඇත) . අනෙක් අතට රජය නේවාසිකව (රටක් , කොටසක්) දිස්ත්‍රික්කයක් හෝ ඒකකයක් පාලනය කරන පිරිසක්. එය හුදෙක් රාජ්‍යයක සිරිත් විරිත්, ආයතන සහ නීතිවල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ස්වෛරී බලයට අමතරව විධායක, දේශපාලනික, ප්‍රජා ප්‍රතිපත්ති සහ ව්‍යායාම පිළිවෙත් සකස් කරයි.’ සිරිත් විරිත් යනු අප විසින් යුගයෙන් යුගයට පවත්වාගෙන යනු ලබන, විනය සහ ජාතික අනන්‍යතාවය ආරක්ෂා කරගෙන යාම වෙනුවෙන් ඇතිකරගෙන තිබෙන සම්මුතීන් වුවද , මෙය ලියන මා හෝ ඔබ සිරිත් විරිත් නිසැකවම රකින්නේද යන්න සිතා බැලිය යුතු බව සිහි කර ගත යුතුය. දේශපාලන බලය ලබා දෙන්නේ අප විසින්ය. දේශපාලන විද්‍යාවට අනුව, රජයක් සාමාන්‍යයෙන් වර්ග කිහිපයකට වර්ගීකරණය කරනු ලැබේ – රාජාණ්ඩුව, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, වංශාධිපතිත්වය යනු ස්වල්පයක් පමණි. අප රටද විශාල ජනගහනයක් සහිත කුඩා රටකි. එබැවින් රටේ ජනතාවගේ අවශ්‍යතා හා අයිතිවාසිකම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍ය ක්‍රමය මගින් වඩාත් හොඳින් පිළිබිඹු කළ හැකිය. එය සෑම නීතිමය ඡන්දදායකයෙකුගේම සහභාගීත්වය සහතික කරන අතර ඔවුන්ගේම රජයක් තෝරා ගැනීමට ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබා දෙයි. නමුත් ගැටලුව වන්නේ මහජනතාව සහ මන්ත්‍රීවරුන් අතර සම්බන්ධතාවය සැමවිටම නරක මට්ටමක පැවතීම සහ එය සැමවිටම අපේ රටේ සංවර්ධනයට බලපා තිබීමයි. අපේ රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩු බොහෝ විට ව්‍යාජ ලෙස ක්‍රියා කරයි. නමුත් ඔබ පත් කරගන්නා ඔබේ නියෝජිතයා දේශ හිතෙය්සී , ජාති මාමක නියම නායකයෙක් වුවා නම් එවැනි තත්වයක් උදා නොවනු ඇත. මෙය අප රටේ අති බහුතරයක් ජනතාව නොදන්නා එහෙමත් නැතිනම් ඉගෙන ගෙන නැති කාරණාවක්.
“රාජ්‍ය” සහ “රජය” යන වචන බොහෝ විට දේශපාලන කතිකාව තුළ එකිනෙකට වෙනස් ලෙස භාවිතා වන නමුත් ඒවාට වෙනස් තේරුම් වෙතද යොමු විය හැකිය. දේශපාලන භූගෝල විද්‍යාවේ දී, මේ දෙක අතර වෙනසක් බොහෝ විට සිදු නොවේ. මේ අනුව, මෙම වචන දේශපාලන භූගෝල විද්‍යාවේ සහ ඊට අනුබද්ධ විෂයයන් හරහා, විශේෂයෙන් ජාත්‍යන්තර නීතියේ දී භාවිතා කර ඇති ආකාරය සමාලෝචනය කරයි. දේශපාලන භූගෝල විද්‍යාව තුලදී මෙය පොදුවේ ගත් කල, මෙම යෙදුම්වල ඇති සබඳතාවය , මානව විද්‍යාත්මක හා සමාජ විද්‍යාත්මක භාවිතයන්ගෙන් උපුටා ගෙන ඇති බව දක්නට තිබෙන නමුත් රාජ්‍ය සහ රජය අතර වෙනස අන්තර්ජාතික නීති තුලදී වඩාත් දියුණු ය. දේශපාලන සාහිත්‍යයට අනුව, රාජ්‍යයන් පහත දැක්වෙන ආකාරයට ආණ්ඩු සමඟ සැසඳිය යුතු යැයි නිර්දේශ කරයි: රාජ්‍යයන් යනු ජාත්‍යන්තර නීති පද්ධතියේ අධිකරණමය ආයතනයකී ; ආණ්ඩු යනු ඇතැම් කණ්ඩායම් තීරණ ගැනීම සහ බලාත්මක කිරීම සඳහා වන නීත්‍යානුකූල බලහත්කාර සංවිධාන වේ. මා විශ්වාස කරනවා ඔබට දැන් මෙය පැහැදිලි ඇති කියල. මෙම පදවල යොමු දැක්වීම් පිළිබඳ අපැහැදිලි භාවය රාජ්‍ය න්‍යායේ වර්ධනයට බාධාවක් වී ඇති අතර “රාජ්‍ය න්‍යාය” පැහැදිලි කළ යුත්තේ කුමක් ද යන්න පැහැදිලි නැත. එමනිසා, මා ඔබට පහත පරිදි ‘රජය සහ රාජ්‍ය’ යන්නෙහි වෙනස පෙන්වා දෙමි..
- රජය යනු රාජ්‍යයේ එක් ප්‍රධාන අංගයක් පමණි:
ජනගහනය, ප්‍රදේශය, රජය සහ ස්වෛරීභාවය යන අත්‍යවශ්‍ය අංග හතරක් රාජ්‍යයකට ඇත. රජය යනු රාජ්‍යයේ එක් අංගයක් පමණි. එය රාජ්යය වෙනුවෙන් ක්‍රියා කරන රාජ්‍යයේ එක් කොටසක් පමණි. - රජය යනු රාජ්‍යයේ නියෝජිතායතනයක් හෝ නියෝජිතයෙකි:
රජය යනු රාජ්‍යයේ ආයතනයකි. එය රාජ්යය වෙනුවෙන් ක්‍රියා කරයි. රාජ්‍යයේ අභිමතය නීති බවට පත් කිරීම, රාජ්‍යයේ නීති ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ රාජ්‍යයේ නීතිවලට අනුකූල වීම සහතික කිරීම එම රාජ්‍ය ආයතනයයි. රජය, රාජ්‍ය වෙනුවෙන් බලය සහ අධිකාරය ක්‍රියාත්මක කරයි. - රාජ්යය වියුක්තය, රජය කොන්ක්‍රීට් ය:
රාජ්යය යනු නිශ්චිත භූමියක ජීවත්වන සහ ස්වෛරීභාවය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා සංවිධානය කරන ලද පුද්ගල ප්‍රජාවක් දැක්වීමට භාවිතා කරන සංකල්පයක්, අදහසක් හෝ නමකි. රාජ්යය පියවි ඇසට දැකිය දැකිය නොහැක. රජය සෑදී ඇත්තේ රජයේ ජනතාව විසිනි. එය පිහිටුවා ඇත්තේ ජනතාවගේ නියෝජිතයන් විසිනි. එයට නිශ්චිත හා නිර්වචනය කළ සංවිධානයක් හා ආකෘතියක් ඇත. එය රාජ්‍යයේ බලය ක්‍රියාත්මක කරන පුද්ගලයින් කණ්ඩායමක් ලෙස දැකිය හැකිය. - රජය සංවිධානය කරනු ලබන්නේ රාජ්‍ය ජනගහනයෙන් කොටසක් පමණි:
මුළු ජනගහනයම රාජ්‍යයේ කොටසකි. සියලුම ජනතාව රජයේ පුරවැසියන් ය. කෙසේ වෙතත්, රජය සාදනු ලබන්නේ ජනතාවගේ නියෝජිතයන් විසිනි. මහජන නියෝජිතයින් ලෙස තේරී පත් වූ අය පමණක් රාජ්‍යයේ රජය පිහිටුවයි. ඔවුන්ගේ සංඛ්යාව සිය ගණනකට පමණක් සීමා වේ. ඉන්දියාවේ මන්ත්‍රීවරුන් හා මන්ත්‍රීවරුන් 5500 ක් පමණ මුළු ජනගහනය කෝටි 110 ක් පමණ නියෝජනය කරන අතර ඉන්දියාවේ සියලුම ප්‍රාන්තවල දේශපාලන බලය ක්‍රියාත්මක කරති. - රාජ්‍යයක සාමාජිකත්වය අනිවාර්ය නමුත් රජයේ නොවේ:
සියලුම ජනතාව රජයේ පුරවැසියන් ය. ඔවුන් එක්ව රාජ්‍යයේ ජනගහනයෙන් සමන්විත වේ. සෑම කෙනෙකුම සාමාන්‍යයෙන් කෙනෙකුගේ උපතේදීම රාජ්‍යයක සාමාජිකත්වය (පුරවැසිභාවය) ස්වයංක්‍රීයව ලබා ගන්නා අතර අඛණ්ඩව ජීවිතය ගත කරයි. කෙසේ වෙතත්, රජයේ සාමාජිකත්වය ස්වයංක්‍රීය නොවේ. එහි කොටසක් වීමට කිසිවෙකුට බල කළ නොහැකිය. ඕනෑම කෙනෙකුට ස්වේච්ඡාවෙන් මැතිවරණයක් අපේක්ෂා කළ හැකිය, ජනතාවගේ නියෝජිතයෙකු ලෙස තේරී පත් වී රජයේ කොටසක් විය හැකිය. රජය පිහිටුවන්නේ සමහර අය පමණි. - ස්වෛරීභාවය අයත් වන්නේ රාජ්‍යට මිස රජයට නොවේ:
ස්වෛරීභාවය යනු රාජ්‍යයේ ලක්‍ෂණයයි. එය රජයට අයත් ය. රජය, රාජ්‍ය වෙනුවෙන් බලය පාවිච්චි කරයි. එය ක්‍රියාත්මක වන්නේ රාජ්‍යයේ ස්වෛරීභාවයේ පදනම මත ය. පරමාධිපත්‍යය යනු විස්තීර්ණ, නිරපේක්ෂ, අසීමිත සහ රාජ්‍යයේ සියලු උත්තරීතර බලයයි. රජය ක්‍රියාත්මක කරන්නේ හොඳින් අර්ථ දක්වා ඇති සහ සීමිත බලතල පමණි. - භූමිය රජයට අයත් ය:
රජයට තම භූමිය කෙරෙහි ස්වෛරී අයිතිය සහ අධිකරණ බලය ඇත. රාජ්යය භෞමික වස්තුවක් වන අතර භූමිය එයට අයත් වේ. රාජ්‍යයේ භූමිය ආරක්ෂා කිරීම, ආරක්ෂා කිරීම සහ ආරක්ෂා කිරීම රජයේ වගකීමකි. රජය විසින් සාදන ලද නීති රාජ්‍ය භූමියේ සියලුම ප්‍රදේශවලට අදාළ වන නමුත් භූමිය අයත් වන්නේ රාජ්‍යයට මිස රජයට නොවේ. - සෑම ප්‍රාන්තයකම ඒකාකාරී ලෙස අත්‍යවශ්‍ය අංග හතරක් ඇත, කෙසේ වෙතත් රජයේ ආකෘති සහ ලක්ෂණ රාජ්‍යයෙන් රාජ්‍යයට වෙනස් වේ:
සෑම ප්‍රාන්තයකම ජනගහනය, ප්‍රදේශය, රජය සහ ස්වෛරීභාවය යන අත්‍යවශ්‍ය අංග හතර සමඟ ඒකාකාරී පෞරුෂයක් ඇත. කෙසේ වෙතත්, ආණ්ඩු විවිධ ස්වරූපවලින් යුක්ත විය හැකිය – පාර්ලිමේන්තු හෝ ජනාධිපති, ඒකීය හෝ ෆෙඩරල් හෝ මේවායේ මිශ්‍රණයක්. රජයක් රාජාණ්ඩු හෝ වංශාධිපති හෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හෝ විය හැකිය. ජනතාවට තමන්ට අවශ්ය ලෙස තේරීමෙන් ඔවුන්ගේ ආණ්ඩුවේ ස්වරූපය වෙනස් කළ හැකිය. එහෙත් රාජ්යය ස්වාධීනව පවතින අතර ඒකාකාරී ස්වභාවයක් ඇත. - රාජ්යය ස්ථිරයි, රජය තාවකාලිකයි:
ආණ්ඩු නිතරම එනවා. සෑම මහ මැතිවරණයකින් පසු රජය වෙනස් වේ. එය මැතිවරණයක් හරහා හෝ විප්ලවයක් හරහා පවා සම්පූර්ණ වෙනසකට භාජනය විය හැකිය. රාජ්යය ස්ථිරයි. ස්වෛරීභාවය අඛණ්ඩව භුක්ති විඳින තාක් කල් එය අඛණ්ඩව ජීවත් වේ. ස්වාධීන ඉන්දියාව 1947 සිට ස්වෛරී ස්වාධීන රාජ්‍යයක් ලෙස දිගටම ජීවත් වේ. කෙසේ වෙතත්, ජාතික හා රාජ්‍ය මට්ටමින් ආණ්ඩු කිහිපයක නැගීම හා බිඳ වැටීම දැකිය හැකිය . මේ අනුව, රජය සහ රාජ්‍ය අතර මනාව නිර්වචනය කර ඇති හා හොඳින් පිළිගත් වෙනස්කම් කිහිපයක් තිබේ. පොදු භාවිතයේදී මේ දෙක අතර වෙනසක් නොමැත. රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවක් බොහෝ විට රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව ලෙස හැඳින්වේ. රාජ්‍ය ප්‍රවාහන සේවය , එය සැබවින්ම රාජ්‍ය යන නම ලිහිල් හා නිරවද්‍ය භාවිතයකි. දේශපාලන විද්‍යාව හදාරන ශිෂ්‍යයෙක් පමනක් නොව සෑම පුරවැසියෙක්ම මෙහි වෙනස හොඳින් ඉගෙන ගතහොත් , ඕනෑම රාජ්‍යක ජීවත් වන මානවයාගේ යහපත් පැවැත්ම මනාව පවතින අතර් රජය සහ රජය අතර වෙනස සම්පූර්ණයෙන්ම වටහාගෙන ඔවුන් දේශයේ උන්නතිය උදෙසා පමණක් තමා කැමැත්තෙන් නියෝජිතෛන් තෝරා පත් කරනු ඇත.
සැකසුම – ශ්‍රී නිශ්ශංක මායාදුන්න
