යුක්රේනයේ ධනපතීන්ද අඳුරු බංකර් වල දුක්විදිති.

යුක්රේනයේ කිව්යුහි යුද්ධය කෙතරම් ඛේදනීයද යත් දීප්තිමත්  ජීවිත සහ වීදි වල  ආලෝකය ඇදගෙන ගොස් අඳුරු බංකර්, බිම් මහල් සහ බෝම්බ කූඩාරම් වෙත යවා තිබේ.

සුවපහසු කෝපි කඩ දැන් වසා ඇත, නවතම විලාසිතාවන් සහිත සාප්පු වසා ඇත, සුපිරි වෙළඳසැල් රාක්ක හිස් වෙමින් පවතී.

රුසියානු හමුදාවේ ඉදිරි ගමන නැවැත්වීම සඳහා නගරයේ ගල් කැට මංතීරු දැන් හෙජ්ජෝග් ලෙස හඳුන්වන යුධ ටැංකි නාශක බාධක වලින් වැසී ඇත.

නමුත් මෙම නගරය කෙතරම්  කරදරකාරී වුවත්, රන්වන් ගෝලාකාර ශාන්ත මයිකල් ආසන දෙව්මැදුරේ, පැය 24 ම ඝංඨාර නාද වේ.

මේ ආක්‍රමණය ගැන ආකාර දෙකකින් බැලිය හැකිය. සියවස් ගණනාවක් පුරා නෙරපා හරින ලද නමුත් 1930 ගණන්වල ස්ටාලින්ගේ පාලන සමයේදී සෝවියට් බලධාරීන් විසින් ද  විනාශ කරන ලදී. යුක්රේනුවන් එදාත් දුක් වින්දේය.

නමුත් එය නැවතත් පැමිණ තිබේ . දැන් 2022 දී යුක්රේනියානුවන් මෙම ඉතිහාසයෙන් ශක්තිය ලබා ගනිමින්  තමන් සහ ඔවුන්ගේ අනාගතය කෙරෙහි ඔවුන්ගේ විශ්වාසය දැඩි වී තිබේ.

ලොව පුරා සිටින බොහෝ දෙනෙක් දැන් යුක්රේනයට කොපමණ මිලක් ගෙවිය යුතුදැයි අසති. රුසියානු උපක්‍රමය වඩාත් තදින් යුක්රේනය විසින් මිරිකන විට මෙම දරුණු වේදනාව වළක්වා ගැනීමට දැන් අත් නොහරින්නේ මන්ද?යන්නද ප්‍රශ්න කරති. ඒ වගේම එය නුවණට හුරු විසඳුමක් ලෙස පෙනෙන්න පුළුවන් වුවත් එයද ඔවුන් දකින්නේ නැත.

එහෙත් යුක්රේනයේ ලේඛක ඇන්ඩ්‍රේ කුර්කොව් අපට මතක් කර දෙන්නේ රුසියානු හමුදා යුක්‍රේන නගරවලට යද්දී ඔවුන් හමුවන්නේ යටත් වීමේ සුදු කොඩිවලින් නොව යුක්‍රේනයේ කහ සහ නිල් ප්‍රමිතියෙන් බවයි.

ඒ අතර එක්සත් රාජධානියේ විදේශ අමාත්‍යාංශ ප්‍රකාශිකා මාරියා සකාරෝවා පවසන්නේ රුසියාව විසින් කියෙව් සමග එක්සත් රාජධානියේ සහයෝගීතාවය හෝ ඇය “යුක්රේනයේ අන්ත ජාතිකවාදී බලවේග” ලෙස හඳුන්වන දෙය සමඟ රුසියාව අමතක නොකරන බවයි.

“ලන්ඩනය ප්‍රධාන භූමිකාවක් නොවේ නම් ප්‍රධාන භූමිකාවක් රඟ දක්වන සම්බාධක හිස්ටීරියාව සමානුපාතිකව දැඩි පළිගැනීමේ පියවර ගැනීම හැර වෙනත් විකල්පයක් අපට ඉතිරි නොකරයි,” මොස්කව්ගේ ප්‍රතිචාරය මගින් රුසියාවේ බ්‍රිතාන්‍ය අවශ්‍යතා ” බින්දුවට පත් වනු ඇති” බව ද  ඇය පැවසුවාය. .

රුසියාවේ නිල ප්‍රකාශය  නම් යුක්‍රේනයේ සිවිල් වැසියන්ට තර්ජනය පැමිණෙන්නේ රුසියානු හමුදාවන්ගෙන් නොව “යුක්‍රේන ජාතිකවාදීන්ගෙන්” බවයි.

ආක්‍රමණය මධ්‍යයේ එක්සත් රාජධානියේ රජය යුක්රේනයට ආයුධ සහ මූල්‍ය ආධාර ලබා දී ඇත.

හිම වැටෙන ලිවිවූ  හි සෙනසුරාදා දිනක තරුණයින් දුසිම් ගනනක් කලාගාරයක් පිටත ඉවසිලිවන්තව පෝලිම් ගැසී සිටිනු දක්නට ලැබිණි. ඇතුලේ ඇති පින්තූර දෙස බැලීමට හෝ රාත්‍රී භෝජන සංග්‍රහයක් ගැනීමට නොව, යුධ ප්‍රයත්නය සඳහා ඔවුන්ගේ උපරිමය කිරීමටයි ඔවුන් එසේ රැදී සිටියේ.

ඒ ඇතුළත, ඉදිරි පෙළ සඳහා කැමෆ්ලැජ් දැල් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා කාර්මික නිර්මාණ  මෙහෙයුමක් සිදුවෙමින් පවතී.

යෝධ ලී රාමු සකස් කර ඇති අතර පරණ ද්‍රව්‍ය මලු මත මලු වෙන් කර වර්ග කර ඇත.

ඉන්පසු එය ඉවසිලිවන්තව හා සෙමින් කොළ පැහැති ප්ලාස්ටික් දැල් මත යෝධ දැල් වලට වියන ලද අතර, සටන් කරන අයට උපකාර කිරීම සඳහා එය නැගෙනහිරට යවනු ලැබේ.

ඇත්ත වශයෙන්ම, මෙහි මිනිසුන් ප්‍රධාන වශයෙන් කාන්තාවන් ය. යුද්ධයේ ප්‍රගතිය ගැන යුක්රේන භාෂාවෙන් වරින් වර නිවේදනයක් නිකුත් කරයි.

අද මාරියුපෝල් සහ වොල්බෝවාකා ඉවත් කිරීම අධීක්ෂණය කිරීමට නියමිතව තිබූ මානුෂීය සංවිධානය එහි සහ යුක්රේනයේ අනෙකුත් නගරවල දර්ශන විස්තර කර ඇත්තේ “හදවත කම්පා කරවන” බවයි.

ජාත්‍යන්තර රතු කුරුස කමිටුව (ICRC) පැවසුවේ එහි ප්‍රමුඛතාවය “යුක්රේනයේ භයානක තත්වයන් හරහා ජීවත් වන සියලුම සිවිල් වැසියන්ගේ ආරක්ෂාව සහ යහපැවැත්ම” බවයි.

“ගැටුමෙන් පීඩාවට පත් විවිධ නගරවලින් සිවිල් වැසියන් ආරක්ෂිතව ගමන් කිරීම පිළිබඳව අපි පාර්ශවයන් සමඟ සංවාදයේ යෙදී සිටිමු” යනුවෙන් මධ්‍යස්ථ ICRC පැවසීය.

එය ජාත්‍යන්තර නීතියට අනුකූලව “සිවිල් ජනතාව සහ සිවිල් යටිතල පහසුකම් ආරක්ෂා කරන ලෙස” සටන්වලට සම්බන්ධ අයගෙන් ඉල්ලා සිටියේය.

සෙනසුරාදා උදෑසන මරියුපෝල් සහ වොල්නොවාකා වෙත එල්ල වූ ෂෙල් ප්‍රහාරවලින් විවේකයක් ලබා දීමට නියමිතව තිබූ සටන් විරාම ගිවිසුම අඛණ්ඩ රුසියානු ප්‍රහාර මධ්‍යයේ බිඳ වැටුණි.

මැරියුපෝල් වෙත රුසියාව විසින් දිගින් දිගටම ෂෙල් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමෙන් අදහස් කළේ සැලසුම් සහගත ඉවත් කිරීමත් දහස් ගණනක් පදිංචිකරුවන්ට පැන යාමේ බලාපොරොත්තුව ලබා දීමත්  අවලංගු කිරීමට සිදු විය.

දින ගණනාවක් තිස්සේ නගරය දැඩි ගින්නකට ලක්ව ඇති නමුත් එය එතරම් උපායමාර්ගිකව වැදගත් වන්නේ ඇයි? ද යන්නද විමසා බලමු.

එය යුක්රේනයේ කළු මුහුදේ විශාලතම වරායකි. ක්‍රිමියාව සහ රුසියාව අතර මාර්ගයේ ප්‍රධාන නගරයකි.

රුසියාව මරියුපෝල් අත්පත් කර ගන්නේ නම්, රුසියානු පිටුබලය ලබන බෙදුම්වාදීන් විසින් පාලනය කරනු ලබන ලුහාන්ස්ක් සහ ඩොනෙට්ස්ක් ප්‍රදේශ සහ 2014 දී රුසියාව ඈඳා ගත් ක්‍රිමියාව සම්බන්ධ කරන මාර්ගයක් රුසියාවට පාලනය කළ හැකිය.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සරණාගත ඒජන්සිය (UNHCR) පවසන පරිදි යුක්රේනයේ යුද්ධයෙන් පලා යන සරණාගතයින්ගේ සංඛ්‍යාව ඉක්මනින් මිලියන 1.5 ඉක්මවිය හැකිය.

“දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු යුරෝපයේ අප දුටු වේගයෙන්ම වැඩි වෙන  සරණාගත අර්බුදය මෙයයි”, UNHCR හි ප්‍රධානියා රොයිටර් පුවත් ඒජන්සියට පැවසීය.

ආක්‍රමණය ආරම්භ වූ දා සිට දැනටමත් මිලියන 1.3 ක ජනතාවක් තම නිවෙස්වලින් පලා ගොස් ඇත.

රටේ ජනාධිපතිවරයාට අනුව, පෝලන්තය මෙතෙක් සරණාගතයින් අඩකට වඩා බාරගෙන ගෙන ඇති බව කියනු ලැබේ.

හංගේරියාව, රුමේනියාව වැනි රටවල ද එම සංඛ්‍යාව ඉහළ ය.

නමුත් සියලුම සරණාගතයින් ඔවුන් මුලින්ම පැමිණෙන රටවල රැඳී සිටීමට තෝරා ගන්නේ නැත.

උදාහරණයක් ලෙස රුමේනියාව ගමු. යුද්ධයේ පළමු දින අට තුළ එහි ගමන් කළ 200,000 ක ජනතාවගෙන් 140,000 ක් වෙනත් රටකට යාමට පිටත්ව ගියහ.

අප වාර්තා කර ඇති පරිදි, ලොව පුරා යුද විරෝධී විරෝධතා සිදුවෙමින් පවතී.

එක්සත් රාජධානියේ බාත්හි ඔලේනා ෂැකල් පවසන්නේ ඇගේ මුළු පවුලම කාර්කිව් නගරයේ නවාතැන් ගන්නා බවයි.

ඇයගේ 68 හැවිරිදි පියා ආබාධිත දරුවන් සඳහා වන නිවසක සේවය කරයි – ඔවුන්ගෙන් 50 දෙනෙක් ආරක්ෂිත ස්ථානවල සිරවී සිටිති.

“ආබාධිත දරුවන් දෙදෙනෙක් ඔක්සිජන් වෙස් මුහුණු මත සිටිති,” ඇය පවසයි.

“දවස් හතරකට කලින් විදුලිය විසන්ධි වුණා, ඒ ළමයි කොහොම ජීවත් වෙයිද කියලා මට විශ්වාස නැහැ.

“මම මගේ පියාට දුවන්න, ඔහුගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමට ඉල්ලා සිටියෙමි, නමුත් ඔහු පැවසුවේ ඔහු දරුවන් හෝ ඔහුගේ සගයන් හැර නොයන බවයි.”

අප කලින් වාර්තා කළ පරිදි, GMT 07:00 ට Mariupol සහ Volnovakha හි ආරම්භ කිරීමට නියමිතව තිබූ සටන් විරාමය බිඳ දැමූ බවට රුසියාව යුක්රේන “ජාතිකවාදීන්ට” චෝදනා කළේය.

පසුගිය පැයේදී යුක්රේනයේ විදේශ අමාත්‍යාංශය නැවතත් රුසියාවට දොස් පවරා ඇත.

එය රුසියාව “මානුෂීය කොරිඩෝ විවෘත කිරීම පිළිබඳ ගිවිසුම් දැඩි ලෙස උල්ලංඝනය කිරීම” ලෙස විස්තර කරන ලද දෙය හෙළා දකින ලෙස ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවෙන් ඉල්ලා සිටියේය.

“නොනවත්වාම සිදුවෙමින් පවතින ෂෙල් වෙඩි ප්‍රහාර හේතුවෙන් සිවිල් වැසියන් ආරක්ෂිතව ඉවත් කිරීම, ඖෂධ සහ ආහාර බෙදා හැරීම සඳහා මානුෂීය කොරිඩෝව විවෘත කිරීමට නොහැකි වේ,” විදේශ අමාත්‍යාංශය ට්වීට් කළේය.

බලය නැත, උණුසුම නැත, සහ ජලය සඳහා හිම දියවීම ආදියද ඒ අතර වේ.

Médecins Sans Frontières (MSF) වෛද්‍ය පුණ්‍යායතනයේ සේවකයෙක් එහි තත්ත්වය විස්තර කර ඇත.

“මෙම රාත්‍රියේ ෂෙල් වෙඩි ප්‍රහාර වඩාත් දැඩි හා සමීප විය,” MSF ඔවුන් උපුටා දක්වයි.

“උපයෝගිතා වතුර ටිකක් ගන්න අපි ඊයේ හිම සහ වැසි ජලය එකතු කළා, අපි අද නොමිලේ ජලය ලබා ගැනීමට උත්සාහ කළ නමුත් පෝලිම විශාලයි.

” පුද්ගලයින්ට අනුව, සිල්ලර වෙළඳසැල් කිහිපයක් මිසයිල මගින් විනාශ කරන ලද අතර ඉතිරි දේවල් දැඩි අවශ්‍යතා ඇති පුද්ගලයින් විසින් ලබා ගන්නා ලදී.

“තවමත් විදුලිය, ජලය, උණුසුම සහ ජංගම දුරකථන සම්බන්ධතාවයක් නොමැත. කිසිවෙකු ඉවත් කිරීමක් ගැන තවම අසා නැත. ෆාමසිවල බෙහෙත් ඉවරයි.” ඒ යුක්රේනයෙන් ඇසෙන කතාය.

යුක්රේන බලධාරීන්ට අනුව අද කෙටි කාලීන සටන් විරාමයේදී වොල්නොවාකා සහ අවට ජනාවාසවලින් ඉවත් කර ඇත්තේ 400 දෙනෙකු පමණි.

මූලික සැලැස්ම වූයේ GMT 07:00 ට ආරම්භ වූ තාවකාලික සටන් විරාමය තුළ සිවිල් වැසියන් 15,000 කට වැඩි පිරිසක් කලාපයෙන් ඉවත් කිරීමයි.

නමුත් ප්‍රාදේශීය ආණ්ඩුකාර Pavlo Kyrylenko මෙසේ පැවසීය: “තවත් මිනිසුන් විශාල ප්‍රමාණයක් ඉවත් කිරීමට අපට අභිප්‍රාය සහ අවශ්‍ය ප්‍රවාහනය තිබුණද, අප ගමන් කරන තීරුවේ ගමන් බිමන් නැවැත්වීමට සිදු විය, මන්ද රුසියානුවන් නැවත වරක් වොල්නොවාකාට අනුකම්පා විරහිතව ෂෙල් ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට පටන් ගත් නිසා සහ ගමන් කිරීම ඉතා භයානක විය.” ලෙස ප්‍රකාශ කරන ලදී.

ඒ අතර ව්ලැඩිමීර් පුටින්ගේ රූපවාහිනී ප්‍රකාශයන් පිළිබඳ අවධානය යොමු කරමු. ඔහු පවසන්නේ යුක්‍රේනයට ඉහළින් පියාසර තහනම් කලාපයක් පනවන ඕනෑම රටක් යුක්‍රේනයේ යුද්ධයට සම්බන්ධ වූ රටක් ලෙස සලකන බවයි.

“මෙම දිශාවට ගමන් කරන ඕනෑම ව්යාපාරයක් එම රට විසින් සන්නද්ධ ගැටුමකට සහභාගී වීම ලෙස අප විසින් සලකනු ලැබේ,” රුසියානු ජනාධිපතිවරයා පවසයි.

හමුදාමය සන්දර්භයක් තුළ පියාසර තහනම් කලාපයක් යනු ප්‍රහාර හෝ නිරීක්ෂණ වැළැක්වීම සඳහා ගුවන් යානා ඇතුළුවීම තහනම් කර ඇති ප්‍රදේශයකි. නමුත් එය බලාත්මක කළ යුත්තේ හමුදාමය ක්‍රම මගින් – එනම් ගුවන් යානා වෙඩි තබා බිම හෙළීමෙනි.

යුක්රේන ජනාධිපති Volodymyr Zelensky නේටෝ “දුර්වලත්වය” සහ “අසංකූලත්වය” මත පියාසර තහනම් කලාපයක් පැනවීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම සම්බන්ධයෙන් දෝෂාරෝපණය කර තිබේ.

නේටෝව පවසා ඇත්තේ එය තවත් රටවල් ගණනාවකට යුද්ධය භයානක ලෙස තීව්‍ර කිරීමට හේතු වනු ඇති බවයි.